Otizm Tanısı Konmuş Bireyin Aile Dinamiği

         Otizm üzerine çalışırken; otistik bireyin aile dinamiğine odaklanmanın da önemli bir çalışma alanı olduğunu düşündük. Birey ailesiyle birlikte var olur, birbirini etkiler ve gelişir. Burada spesifik olarak otistik bireyden bahsettiğimizde ise aile kavramı daha da önem kazanıyor. Çünkü ebeveynler için gelişimsel bozukluğa sahip bir çocuğu dünyaya getirmek, sorumluluğunu almak ve bunu kabullenmek oldukça zor bir sürece dönüşüyor.

        Süreci ele alırken önce anne-çocuk ilişkisine bakmak faydalı olacaktır. Yeni doğmuş bir bebek annenin parçası gibidir. Ve bu parçası olma hali başlı başına anneye daha çok sorumluluk yükler. Çocuğa bakım genellikle anneye yüklenmiştir. Otistik bir birey dünyaya geldiğinde ise anne narsistik bir çöküş yaşar çünkü annenin gücünün göstergesi olan çocuk bir bozukluğa sahiptir. Doğumdan sonra kesilen göbek bağı sanki hiç kesilmemişçesine anne- otistik çocuk arasındaki ilişkide devam eder. Anne-çocuk adeta yapışık şekilde hayatlarını devam ettirirler. Kısaca çocuk anneye bağımlı hale gelir ve anne de kendi yaşamsal alanını bulamaz. 

       Gelişimsel bozukluğu olan çocuğa sahip olan ebeveynler belli süreçlerden geçer. Öğrendikleri an şok, daha sonra inkar, öfke, pazarlık, depresyon ve kabul. Yontar’a göre; bu süreçler bazı modeller üzerinden açıklanabilir. Bu modeller; klasik model, yas modeli, kişisel-yapısalcı model ve ümitsizlik modelidir. Klasik modelin temelinde inkar yatmaktadır. İnkar bireylerin duruma karşı takındıkları bir savunma mekanizmasıdır. Ebeveynlerin ilk reaksiyonu gelişimsel bozukluğu reddetmek oluyor. Bu kabul etmeme süreci çocuğu da olumsuz yönde etkilemektedir. İnkar dediğimizde bozukluğu reddetmenin yanında çocuğun potansiyelini reddetmekten bahsedilebilir.  Aile ‘Gelişimsel bozukluğu varsa birçok şeyi yapamaz, becerisi yoktur.’ Bakışını geliştirir. Bu da çocuğun potansiyelini reddetmektir ve otizmli bireyin yapabileceklerini açığa çıkarmasını zorlaştırır. Yas modeli ailenin geçmiş tecrübeleriyle ilgilidir. Engellilik geçmişi, daha önce engelli bir çocuğa sahip olup olmama vb. Kabul dediğimiz adaptasyon sürecindeki ebeveynler de yas sürecinde olabilir.

       Ebeveynler süreç içinde yardım talebinde bulunmaktadır. Yardımlar resmi ve resmi olmayan olarak ikiye ayrılabilir. Resmi olanlar psikoterapi merkezleri, grup çalışmaları olabilirken, resmi olmayan yardım; arkadaşlar, ailenin diğer üyeleri olmaktadır. Ailenin diğer üyelerinden alınan destek çok mühimdir. Annenin stres düzeyini azaltan etmenler arasında sayılabilir. Aynı zamanda destek gelmemesi durumunda stres ve depresyona sürükleyici en önemli etmenlerden biri toplumsal baskı ve sosyal çevrenin söylemleridir.